Restauratie en boek Wijkse toren |
|
|
|
Geschreven door S. van Daal
|
maandag, 29 december 2008 20:31 |

Al eeuwen wordt het silhouet van Wijk bij Duurstede mede bepaald door de Grote Kerk, eertijds gewijd aan Sint Johannes de Doper, met haar zware, onvoltooid gebleven toren. In of kort na 1486 werd een begin gemaakt met de bouw van de toren. Opdrachtgever was David van Bourgondië, bisschop van Utrecht. Door verschillende oorzaken is de bouw niet verder gevorderd dan het begin van de tweede geleding. Bouwtekeningen zijn niet bekend, maar een schilderij in de kerk geeft een impressie hoe de toren had moeten worden. Op de eerste geleding zijn een tweede vierkante geleding en achthoekige lantaarn afgebeeld, die veel overeenkomsten vertonen met de bovenste geledingen van de Utrechtse Domtoren. Helemaal waarheidsgetrouw is dit 'ontwerp' echter niet: de rijke overhoekse steunberen die ook doorlopen over de tweede geleding komen op het schilderij niet voor. Diverse malen is de toren al gerestaureerd. De laatste retauratie werd onlangs afgerond. Deze was noodzakelijk aangezien er brokken steen naar beneden vielen. Het metselwerk werd hersteld en natuurstenen onderdelen als balustrades en pinakels werden vervangen of gereconstrueerd. Ook werd het grotendeels dichtgemetselde venster boven het torenportaal weer geheel geopend en werden de venstertraceringen in Bentheimer steen hersteld. Doordat de toren een tijd lang in de steigers heeft gestaan, was er de mogelijkheid om bouwsporen en details aan het exterieur van dichtbij te onderzoeken en te documenteren. Tot op heden had er nog geen grootschalig onderzoek plaats gehad naar de historie van de toren en zijn architectuurhistorische betekenis. Dit onderzoek heeft geresulteerd in een boek met de titel De Wijkse toren. Geschiedenis van de toren van de Grote Kerk in Wijk bij Duurstede (1486-2008). Onder redactie van Peter van der Eerden en Ria van der Eerden-Vonk werd de geschiedenis van de toren vanuit verschillende invalshoeken belicht. In zijn essay Een vorstelijke toren plaatst Peter van der Eerden de bouw van de toren in de context van zijn tijd. Hierbij komen de bouwheer, de bouwmeester, de financiering en de rol van de bisschop en de stad aan de orde. Ook vergelijkt hij reeds bestaande onderzoeksresultaten en hypothesen van architectuurhistorici als Vermeulen, Ter Kuile, Ozinga, Strijbos, Meischke, Mekking en De Vries met elkaar en met recente bevindingen. De bouwhistorische kant wordt beschreven door Gerrit Berends in zijn bijdrage De toren, verschijning en verrijzing. Een overzicht van vierhonderd jaar onderhoud en herstel van de Wijkse toren wordt gegeven door Ria van der Eerden-Vonk. Haar bijdrage 'Om periculen ende meerder costen t'ontgaen' geeft een chronologisch overzicht van reparaties en restauraties vanaf de zestiende eeuw tot heden, met uiteraard ruimschoots aandacht voor de meest recente restauratie. De sculptuur aan de toren wordt beschreven en vergeleken met beeldhouwwerk elders door kunsthistorica Elizabeth den Hartog. In haar essay 'Van ons slag zijn er nog veel in de wereld gebleven' vergelijkt zij de laatgotische kopjes die als consoles dienen met soortgelijke exemplaren die zich in de Oude Kerk te Amsterdam bevinden. De sterk verweerde schilddragende engelen in het portaal komen ook aan bod. Hierbij wordt de naam van de bekende middeleeuwse beeldhouwer Adriaen van Wesel genoemd. Tot slot is er nog aandacht voor de geschidenis van de luidklokken en het uurwerk in Alles wat de Wijkse klokken slaat van Fred Gaasbeek en Henk Veldman. Een aanrader voor iedereen die geïntereerd is in de historie van Wijk bij Duurstede, architectuurgeschiedenis en monumenten.
|
Laatst aangepast ( maandag, 29 december 2008 21:33 )
|