In het kader van de revitalisatie van de St.-Pancratiuskerk in Heerlen is door de Vrienden van
het Vitruvianum een lezingencyclus en rondleiding georganiseerd betreffende vier vormen van kunst gekoppeld aan de 1000 jarige geschiedenis van de kerk: bouwkunst, beeldende kunst,
muziek en literatuur. Ik ben gevraagd om een lezing te geven over de kunstvoorwerpen in de
kerk die behalve van een grote esthetische en kunstzinnige waarde ook een belangrijke
devotionele waarde vertegenwoordigen. Met de revitalisering is ernaar gestreefd om de
architectuur en de kunstwerken beter tot hun recht te laten komen zonder dat er een museale
opstelling zou ontstaan.

In mijn lezing heb ik een selectie van kunstwerken gekoppeld aan een globale bouwgeschiedenis van de kerk:

• Romaanse basiliek 12de eeuw
• Gotische toren 1394
• Renaissance, barok en classicisme
• Uitbreidingen en aanpassingen 19de eeuw (neogotiek)
• Uitbreiding in 1900-1903 (neoromaans)
• De ‘Limburgse Kunstenaars’
• Uitbreiding in 1961
• Aanpassingen in 1966-1986
• Revitalisering 2009
  

Hierbij kwamen onder meer aan de orde de Sedes Sapientiae, de Christus op de Koude Steen, de reliëfs met episodes uit het leven van de Kartuizerheilige Bruno, het voormalige neogotische hoogaltaar, de kruisweg van A. en P. Windhausen, de Limburgse kunstenaars Eijck, Vos en 
Koolen, de ingrepen bij de verbouwingen en aanpassingen tussen 1960 en 1986, de revitalisering en de gevolgen van deze ingrepen voor de kunst in de kerk. Tot slot was er ook aandacht voor de reliekbuste uit 2008 van de Heerlense kunstenaar Hubert Bour en voor de plannen om de nieuwe wanden in het priesterkoor van passende kunst te voorzien. Aan het eind kon worden ge-
concludeerd dat kunst verbonden aan de kerk geen gegeven uit het verleden is, maar een proces dat nog steeds doorloopt. 

• 14 maart 2010
• Vrienden van het Vitruvianum